Geplaatst op

systemisch werk in het onderwijs

Dit jaar heb ik een cursus Groepsgeluk gedaan, dit is praktische manier van systemisch werk in de klas. Kort gezegd laten de kinderen met houten poppetjes, picto’s en symbolen zien wat er onderhuids speelt en wat er achter gedrag schuilgaat. Als je met deze tool de dynamiek in een groep zichtbaar maakt, krijg je direct een beeld hoe je de balans weer kunt herstellen. Je kunt Groepsgeluk gebruiken bij lastige situaties in de groep als ruzies, groepsdruk, wederzijdse irritaties en bij vriendschappen.

systemisch werk op school

Door de training bij Groepsgeluk ben ik mij gaan interesseren voor systemisch werk in het onderwijs. Er zijn gelukkig veel boeken en opleidingen te vinden. Ik ben onder andere een opleiding Systemische Pedagogiek gaan volgen bij het Hellingerinstituut. Ik ben blij met de inspiratie en informatie die ik daar vind.
Een van de dingen die ik daar heb geleerd, is dat je bij veel systemen hoort. Als je ze voor een kind allemaal op een rij zet, kom je aan een lange rij. Denk bijvoorbeeld aan hun gezin van herkomst, de familie van hun beide ouders, de klas op school, de sportvereniging, de bso, een vriendengroep… en ga zo maar door.

de volle honderd procent

Als je weet dat iedereen aan veel systemen verbonden is, dan weet je dat ieder kind dagelijks veel systemen meebrengt naar school. Kinderen zijn afhankelijk van deze systemen en zijn hier trouw en loyaal aan, ze hebben geen andere keuze.
Kinderen zijn steeds aan het voelen of het wel veilig genoeg is om hen heen. Als ze zich niet veilig voelen, dan worden hun gedachten weggetrokken, kunnen ze zich niet verbinden en is luisteren moeilijk. Zij kunnen zich dan niet voor de volle honderd procent geven om te leren of te spelen. Bedenk als leerkracht dus steeds, of dat wat je vraagt van de kinderen, voor hen op dat moment wel haalbaar is….

loyaliteit

Ik ben anders gaan kijken naar de loyaliteit van een kind. Iedereen kent het begrip loyaliteit. Een kind wil vooral trouw en loyaal aan zijn ouders zijn. Ouders geven hem of haar immers een basis en veiligheid, hoe complex het thuis soms ook kan zijn.
Iedere familie heeft patronen en wil je erbij horen, dan kun je het beste hier aan meedoen. Een kind wil vooral dat zijn systeem heel en compleet blijft en neemt dus deze patronen over.
Soms vragen we als school of als leerkracht aan de kinderen om ontrouw te zijn aan de patronen van thuis. Een kind kan dan in een loyaliteitsconflict komen, dat is lastig en kan moeilijk gedrag opleveren. Het is dus belangrijk dat we af en toe bewust nadenken of we het kind genoeg gelegenheid geven om loyaal te blijven aan de patronen van thuis. Onze mening of ons oordeel is niet altijd op zijn plaats, ook al doen we het uit een groot hart vol goede bedoelingen…..

Geplaatst op

een visueel gesprek voeren

Al een poosje werk en praat ik met kinderen over hun werkhouding, hun faalangst of andere moeilijke situaties die ze tegenkomen. We hebben dan ‘een visueel gesprek’ waarin we praten, tekenen en kijken naar wat er gebeurt. We ontdekken dan vaak heel interessante dingen die we gewoon kunnen veranderen.

Teken je gesprek

Ik heb een aantal cursussen gedaan volgens de methodiek van Teken je Gesprek. Met deze methode breng je een probleem visueel in kaart. Als een kind bijvoorbeeld steeds ruzie krijgt op het plein, dan kun je deze gebeurtenis helemaal uittekenen. Je gebruikt hierbij kleuren (die iets zeggen over het bijpassende gevoel). Maar ook teken je de gedachtes en gevoelens van het kind erbij , waardoor je een mooi overzicht krijgt van een gebeurtenis.
Door de juiste vragen te stellen en samen te kijken, ontdekt het kind waarom het probleem steeds voorkomt. Tijdens dit onderzoekje komt het kind vanzelf op een idee voor nieuw gedrag. We tekenen dit nieuwe gedrag helemaal uit en dan kan er een periode geoefend worden. Ik heb al aardig wat veranderingen gezien.

een gesprek met een kind die steeds problemen op het plein had.
Het nieuwe gedrag hebben we uitgetekend en door dit te oefenen is het goed gelukt 🙂

een visueel gesprek voeren over werkhouding

Ook de werkhouding kun je op deze manier in beeld brengen. Samen met de kinderen kijk je dan wat er tijdens de werkles gebeurt en welke gedachtes en gevoelens er dan voorbij komen. Je krijgt dan snel in beeld wat er verandert kan worden. Lukt het uitzoeken niet in 1 keer, dan kun je nog verder een onderzoek doen naar de voor- en nadelen van het oude of het nieuwe gedrag. Het kind ziet dan snel wat er het beste kan veranderen. Deze manier van werken zorgt dat er veel motivatie is om aan de slag te gaan, het is een krachtig middel.

helpende gedachten

Tijdens de gesprekken probeer je positieve gedachtes te gebruiken om het gedrag te veranderen. Een goed hulpmiddel zijn de kaartjes met helpende gedachten. Als je een niet-helpende gedachte in je hoofd hebt, kun je daarvan afkomen door bewust een andere gedachte daarvoor in de plaats te zetten. Deze kaartjes brengen kinderen op goede ideeën. Ik geef deze gedachtes vaak mee op een kaartje.
Laatst had een meisje mooie helpende gedachte uitgekozen om het doorwerken tijdens het werken te verbeteren. Ze wilde deze gedachte zelf tekenen en mooi maken en op haar tafel plakken. Dat hebben we maar gelijk gedaan!

een kaartje met een helpende gedachte voor op tafel…


Ik ben blij dat ik deze vaardigheid al goed in mijn vingers heb en veel kinderen verder kan helpen! Als ik een kind bij jullie op school kan helpen, neem dan contact op, dan kom ik er graag over vertellen.

Geplaatst op

het effect van een goed compliment

een compliment

Wat levert een complimenten op

Wist je dat als je een compliment krijgt er veel dopamine vrij komt, waardoor je een goed gevoel krijgt… Dat is goed nieuws, zeker omdat dit niet het enige voordeel is, want dopamine versterkt ook nog eens je geheugen. Met complimenten werken in het onderwijs is dus een helpend en krachtig instrument.
Maar laten we eerlijk zijn… het geven van complimenten gaat ons NL’ers niet heel gemakkelijk af, elkaar bekritiseren zit meer in onze volksaard. Het zou prettig zijn als we elkaar meer waarderen en complimenteren, daarom wrijf ik jullie graag het volgende nog even in 🙂

win-win

Er zijn veel positieve kanten aan een goed compliment, het levert bijvoorbeeld een win-win op. Een goed gekozen compliment zorgt ervoor dat gewenst gedrag vaker voorkomt en als het gewenste gedrag vaker voorkomt, wordt de gever van het compliment indirect ook beloond.
Naast de win-win kun je zeggen dat een compliment positieve invloed heeft op de motivatie en het zelfvertrouwen van een leerling. Verder versterkt het geven van complimenten de relatie van de leerkracht met het kind en een kind leert dat gewenst gedrag positieve aandacht oplevert. Een goed geformuleerd compliment vertelt duidelijk wat gewenst gedrag en de kaders zijn. Het zorgt voor een betere groepssfeer en dat iedereen zich richt op positief gedrag. Kortom: in een de klas levert een goed compliment de leerling én de leerkracht veel op en daarom is het dus slim om te investeren in complimenten.

Je kunt verschillende soorten complimenten geven, zoals:

  • Je hebt…. (een compliment over het uiterlijk, bv. de mooie bril, de zachte haren)
  • Je bent….. (een compliment over dat wat iemand goed kan, bv. goed in rekenen, grappen maken)
  • Je hebt…. (een compliment over de spullen die iemand heeft bv. de mooie pen, een handige tas)
  • Je kan…… (een compliment over wat je goed kunt, bv. goed turnen of mooi schrijven)

waarvoor kun je een complimenten geven

Je kunt in veel verschillende situaties een compliment geven, denk bijvoorbeeld aan een compliment:

  • Om te prijzen: (voorbeeld: ‘ik zie dat je fijn hebt samen gespeeld buiten’, of ‘je hebt al veel sommen gemaakt, je bent al bijna klaar, fijn!’)
  • Om te bedanken (voorbeeld: ‘wat fijn dat je de boeken zo netjes hebt opgeruimd, dankjewel!’)
  • Om gewenst gedrag te bevorderen (voorbeeld: ‘goed om te zien dat je boeken al klaar liggen op tafel, nu kun je gelijk starten.’).
  • Om gedrag bij te sturen (voorbeeld: ‘ik zie dat je boeken klaarliggen, weet je wat je moet doen bij vraag 1?’)
  • Om een leerresultaat te bevorderen (voorbeeld: ‘ik zie dat je keihard hebt gewerkt aan deze sommen. Eerst had je bijna alles fout, maar na het oefenen heb je de som onder de knie, top!’)
  • Om te laten merken dat je ziet dat ze hun best doen (voorbeeld: ‘ik zie dat je hard hebt gewerkt, je hebt al veel sommen gemaakt, goed zo!’)
  • Om te laten zien dat ze vooruitgaan (voorbeeld: ‘Ik zie dat je een keer boos was, maar dat je eerst ging tot 10 tellen voor je wat zei, fijn’).

Als je dan uiteindelijk een compliment gaat geven, is het belangrijk dat je een compliment geeft die je meent, dat je iemand aankijkt en dat je zorgt dat het compliment bij de ontvanger past.

Averechtse complimenten

Er zijn ook nadelen aan het geven van complimenten, dan werken ze juist averechts. Als je bijvoorbeeld kinderen prijst voordat ze het echt verdienen, kan het kind zijn eigenwaarde laten afhangen van de reacties of complimenten van anderen. Het kind voert dan een taak uit om een compliment te krijgen en niet om zelf een prestatie neer te zetten. Op deze manier worden kinderen eerder faalangstig en is de kans op onderpresteren groter.
Het is verder belangrijk dat iedereen in de groep ongeveer even veel complimenten krijgt, anders krijgen bepaalde kinderen een minderwaardigheidsgevoel.
Verder is het ook belangrijk dat je beter geen complimenten kan geven over de intelligentie van kinderen. Ze leren dan dat het vaststaat wat ze kunnen en krijgen dan sneller een fixed mindset. Als je complimenten uitdeelt over de inzet van het werken, kiezen kinderen vaker voor uitdagende opdrachten die hun kennis en vaardigheden vergroten.

Afijn, ik hoop dat ik je heb kunnen motiveren om vaker een compliment te geven. Ook al vind je dat je er al best veel uitdeelt, meer kan altijd. Zeker als je je beseft dat je 4 complimenten tegenover één correctie moet zetten. Complimenten geven kan gemakkelijker als je tijdens de dag duidelijk de verwachtingen uitspreekt, dan weten de kinderen welk gedrag positief gedrag gewenst is…
Ik wens je veel win-win toe!

Geplaatst op

Het gebruik van keuzetaal

keuzetaal

Soms gaat het moeilijk in een klas, dat kan door allerlei redenen komen. De groepsdynamiek is (nog) niet positief, er zijn veel kinderen met verschillende aanpakken, er zijn veel invallers geweest of er staat een starter voor de groep…
Als het nog niet lekker loopt in een groep, zie je vaak dat leerlingen ongewenst gedrag laten zien.

gedragsmanagement

Als IB’er probeer ik mijn collega’s goed te helpen om het groepsklimaat te verbeteren. Als een groep lekker in zijn vel zit, gaat het leren een stuk gemakkelijker. Ik ben dus altijd op zoek naar fijne tips voor leerkrachten, waar ze gemakkelijk mee aan de slag kunnen.
Laatst kreeg ik een handig pocketboekje ‘gedragsmanagement in de klas’ van Peter Hook en Andy Vass in handen. Daar staan veel handige tips en tools in. Zo leggen zij het gebruik van keuzetaal uit, dat vind ik een handige tip!

Keuzetaal

Het veranderen van het ongewenste gedrag kun je goed voor elkaar krijgen met het uitspreken van keuze-taal, want:

  • Met keuzetaal heeft de leerling het gevoel dat ze gedrag kunnen kiezen, waardoor ze zich autonoom voelen.
  • Met keuzetaal vertel je ze dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun gedrag. Ze hebben de keus om te doen wat je hen hebt gevraagd, of ze kiezen voor de bijbehorende consequentie.
  • Met keuzetaal voorkom je een machtsstrijd of een confrontatie.

Bij goede keuze taal zijn er 3 belangrijke zaken:

  1. Geef een keuze binnen het speelveld en regels van de groep. Door bijvoorbeeld te verwijzen naar ‘onze regels’, zorg je ervoor dat de regels niet aan jou als persoon gekoppeld worden, waardoor leerlingen minder de neiging hebben om je uit te dagen.
  2. Keuzetaal beïnvloedt een leerling, het zorgt dat het kind de juiste keuze maakt.
  3. Blijf niet aanhoudend waarschuwingen geven, want dan gaan de leerlingen steeds een stapje verder. Als een leerling blijft volharden in zijn slechte keuze, dan kun je de vooraf vertelde consequentie toepassen. Uiteraard verwacht je bij iedere consequentie dat deze wordt nageleefd. Verwoord deze fase ook in keuzetaal en gebruik de volgende stappen:
  • Je zegt: ‘Jack je hebt ervoor gekozen om aan het einde van de les een gesprek te hebben met mij. Ga nu naar je plaats, dankjewel’.
  • Als de leerling dan nog doorgaat met door de groep lopen en openlijk weigert mee te werken, geef dan weer een keus.
  • Als de leerling meewerkt, dan herstel je de relatie en geef je een compliment.

Er zijn veel manieren om keuzetaal uit te spreken. Om je op ideeën te brengen nog een aantal voorbeelden:

  • Een keuze geven met duidelijkheid over de regels: ‘Kees, je weet dat het onze regel is om je hand op te steken als je wat wil zeggen. Ik zou willen dat je je nu aan deze regel houdt, dankjewel’.
  • Een keuze met erkennen en sturen: ‘Ik begrijp dat je nu een vraag wilt stellen aan je buurvrouw, maar dat kun je ook doen aan het einde van de les (erkennen) en nu wil ik graag dat je verder werkt aan je taak (sturing), dankjewel (verwacht naleving)’.
  • Als een leerling roept dat je ze niet kunt dwingen, dan kun je alleen maar vaststellen dat dit zo is. Dit kun je in je voordeel laten werken door te benoemen dat je het eens bent, maar dat je toch verwacht dat ze je instructie gaan uitvoeren. Een voorbeeld: als leerlingen blijven kletsen en je vraagt ze hiermee te stoppen, zegt 1 van de meiden dat je niet kunt dwingen. Hier antwoord je op: ‘Daar heb je gelijk in, ik kan je niet dwingen en toch vraag ik je om ervoor te kiezen om je werk binnen 5 minuten af te maken, dankjewel’
  • Als-dan-keuze: een eenvoudige ouderwetse regel die neerkomt op: ‘als je je bord leeg eet, dan krijg je een toetje…’.
  • De of-of keuze: Deze manier van spreken zorgt ervoor dat het duidelijk is wat de bedoeling is. Een voorbeeld: ‘Janine je kiest ervoor om te gaan zitten of om 5 minuten na te komen’.

Kortom: vaak zetten we onze leerlingen voor een voldongen feit. Dit roept weerstand op, want iedereen heeft graag een keuzemogelijkheid. Via keuzetaal kunnen de kinderen zelf kiezen voor de consequentie, maar worden ze aangemoedigd om dit niet te doen. Als je deze vaardigheid oefent heb je het zo in de vingers en levert het veel win-win-situaties op…. Succes!

– wacht niet op een goede dag, maar probeer er een te maken –

Als je een moeilijke groep hebt en je bent op zoek naar een oplossing, dan kan ik de leerkracht coachen en veel nieuwe vaardigheden aanbieden om het tij te keren….. Neem vrijblijvend contact op en dan leg ik het uit.